Przepisy prawne otaczają nas z każdej strony. Zwykle nawet nie zdajemy sobie sprawy, że potężna część tego, co robimy, jest uregulowana w aktach prawnych. Po prostu staramy się postępować dobrze. Taka jest zresztą rola naszego ustawodawcy – tworzyć prawo tak, żeby każdy poruszał się po nim naturalnie, bez konieczności sięgania co kilka minut do Dziennika Ustaw. Czy ten ustawodawca zrobił „dobrą robotę” pozostaje poza zakresem tego wpisu. Natomiast każdy może w pewnym momencie znaleźć się w sytuacji, w której nie jest w stanie intuicyjnie wybrać najlepszego rozwiązania. Po prostu potrzebna jest pomoc prawna!

Pytanie zatem brzmi – do kogo się wtedy udać?

Zapewne nie będzie żadnym zaskoczeniem moja podstawowa odpowiedź – oczywiście do radcy prawnego lub adwokata.

Natomiast dobrze by było, żebyście wiedzieli…

Gdybyście potrzebowali ogólnej definicji – radca prawny to osoba wykonująca wolny zawód radcy prawnego polegający na świadczeniu pomocy prawnej, mającej na celu ochronę interesu osób, na rzecz której jest wykonywana. Zawód radcy prawnego podlega ochronie prawnej i jej ściśle uregulowany w przepisach, w szczególności w ustawie  z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych.

Wskazana pomoc prawna obejmuje naprawdę wiele czynności i nie sposób stworzyć tutaj zamkniętego katalogu, natomiast w powołanej już ustawie o radcach prawnych wskazuje się w szczególności na udzielanie porad i konsultacji prawnych, sporządzanie opinii prawnych, opracowywanie projektów aktów prawnych oraz występowanie przed urzędami i sądami w charakterze pełnomocnika lub obrońcy.

Co zatem będzie wyglądała pomoc prawna radcy prawnego? Przykładowo radca prawny:

• przeanalizuje Twoją sytuację w perspektywie przepisów prawa,
• przedstawi możliwe, zgodne z przepisami rozwiązanie Twojego problemu,
• przygotuje niezbędne pisma związane z szeroko rozumianą tematyką prawa, w tym pisma skierowane do sądów (np. pozew, apelacja, skarga kasacyjna), organów (np. wniosek, odwołanie, zażalenie), podmiotów prywatnych (np. wezwania, odpowiedzi na pisma, wnioski, pisma informacyjne),
• sporządzi pisemną opinię prawną na podstawie przedstawionego zagadnienia,
• przygotuje projekt umowy,
• będzie cię reprezentował jako pełnomocnik lub obrońca, w tym na rozprawie, podczas mediacji czy negocjacji.

Wielokrotnie można spotkać się z wątpliwościami – skoro radca prawny zajmuje się świadczeniem pomocy prawnej, to czym on się różni od adwokata? Wbrew pozorom różnic jest naprawdę niewiele, a z perspektywy klienta moim zdaniem nie mają one praktycznie żadnego znaczenia.

Każdy z przedstawicieli tych zawodów może udzielić klientowi pomocy prawnej, występować przed sądami jako pełnomocnik czy obrońca, każdy z tych zawodów podlega ochronie prawnej i jest uregulowany w przepisach ustawy. Zwyczajowy tytuł „mecenas” dotyczy właśnie tych dwóch zawodów. Co więcej – osoba posiadająca uprawnienia do wpisania się na listę radców prawnych może wpisać się na listę adwokatów i odwrotnie – osoba posiadająca uprawnienia adwokata może wpisać się na listę radców prawnych (nie może jednak znajdować się na tych dwóch listach jednocześnie).

Dlatego jeśli szukasz pomocy prawnej, to w mojej ocenie lepiej jest się skoncentrować na tym, czy praktyka konkretnego radcy prawnego lub adwokata obejmuje zagadnienie, z którym się mierzysz, a nie których z tych dwóch zawodów jest przez niego wykonywany.

Jeśli jednak ciekawią Cię te wspomniane różnice między adwokatem a radcą prawnym, poniżej przedstawiam te najbardziej charakterystyczne:

• adwokat nie może wykonywać zawodu, jeśli pozostaje w stosunku pracy, co nie dotyczy radców prawnych, którzy mogą wykonywać zawód również na etacie,
• radcowie prawni zatrudnieni na etacie nie mogą występować z charakterze obrońcy w sprawach o przestępstwa,
• dwa zawody to oczywiście dwa samorządy, które tworzą osobne dla siebie, wewnętrzne regulacje, mające na celu zapewnienie odpowiedniego poziomu świadczenia pomocy prawnej czy ochronę wizerunku radcy prawnego czy adwokata,
• radca prawny występuje przed sądem w todze z żabotem w kolorze niebieskim, a adwokat – zielonym.

Pamiętaj, że przepisy nie znajdują rozróżnienia tych zawodów na podstawie dziedzin prawa. To nie jest zatem tak, jak to panuje w przekonaniu niektórych osób, że, przykładowo, sprawami karnymi zajmują się wyłącznie adwokaci, a sprawami z zakresu spółek – radcowie prawni. Świadczenie pomocy prawnej w określonej dziedzinie prawa zależy od wiedzy i doświadczenia konkretnego radcy prawnego lub adwokata, a także specyfiki konkretnej sprawy.

Dlaczego radca prawny lub adwokat a nie po prostu prawnik? Należy pamiętać, że radcowie prawni i adwokaci nie posiadają wyłączności jeśli chodzi o usługi prawnicze. Mało tego – przepisy nie przewidują szczególnych ograniczeń w tym zakresie, dlatego pomoc prawna może być udzielana przez osoby, które nie mają wykształcenia prawniczego. Takie osoby nie podlegają też żadnej dodatkowej kontroli poza tą ogólną przewidzianą dla przedsiębiorców (jeśli oczywiście wykonują działalność gospodarczą).

Z tego właśnie powodu skorzystanie z usług radcy prawnego lub adwokata jest po prostu bezpieczniejsze. Dlaczego? Posłużę się bezpośrednio przykładem zawodu radcy prawnego, bo z oczywistych względów, o nim wiem najwięcej : )

1. Tytułem zawodowym radcy prawnego może posługiwać się wyłącznie radca prawny, a każdy musi posiadać aktualny wpis na liście radców prawnych, który możesz bez problemu zweryfikować na stronie Rejestr Radców albo na stronach poszczególnych izb radców prawnych (jak OIRP Koszalin). Wielu specjalistów posiada również swoją wizytówkę na Szukaj Radcy (co możliwe jest tylko po weryfikacji jego uprawnień przez samorząd zawodowy) Innymi słowy, samodzielnie, bez większego wysiłku możesz zweryfikować, czy osoba świadcząca ci pomoc prawną posiada uprawnienia do wykonywania zawodu,
2. Wpis na listę radców prawnych uzyska tylko taka osoba, która ukończyła wyższe studia prawnicze, korzysta z pełni praw publicznych, posiada pełną zdolność do czynności prawnych, jest nieskazitelnego charakteru, a także odbyła aplikację radcowską i złożyła egzamin radcowski (poza wyjątkami przewidzianymi bezpośrednio w ustawie, przykładowo wymogu odbycia aplikacji i zdania egzaminu nie posiadają profesorowie i doktorzy habilitowani nauk prawnych czy osoby, które zajmowały stanowisko sędziego).
3. Radcowie prawni muszą działać zgodnie z przepisami prawa, w tym w szczególności przepisami ustawy o radcach prawnych, a także przestrzegać zasad etyki określonych w Kodeksie Etyki Radcy Prawnego. Obowiązki te nie są jedynie zaleceniem – radca prawny podlega odpowiedzialności zawodowej, a Sąd Dyscyplinarny może nawet orzec o pozbawieniu go prawa do wykonywania zawodu.

Jednym z najważniejszych obowiązków radcy prawnego jest ochrona tajemnicy zawodowej. Zgodnie z art. 3 ust. 3 ustawy o radcach prawnych radca prawny jest obowiązany zachować w tajemnicy wszystko, o czym dowiedział się w związku z udzieleniem pomocy prawnej. Obowiązek ten nie może zostać ograniczony w czasie i z obowiązku tego radca prawny nie może zostać zwolniony poza wypadkami wskazanymi bezpośrednio w przepisach prawa. Za tym konkretnym uprawnieniem (i jednocześnie obowiązkiem) idą dalsze regulacje związane chociażby z ograniczeniami przesłuchania radcy prawnego jako świadka w postępowaniu sądowym.

4. Radca prawny działa w określonej strukturze samorządowej, do której możesz zwrócić się w razie poważnych problemów związanych ze świadczeniem pomocy prawnej przez radcę prawnego,
5. Radca prawny zobowiązany jest do posiadania ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej (ubezpieczenie OC), co stanowi dodatkowe zabezpieczenie dla interesów majątkowych jego klientów.

Pomoc prawna – podsumowanie

Jak wskazano w niniejszym wpisie, radca prawny lub adwokat powinien być pierwszym wyborem, jeśli pojawi się problem prawny i nie wiesz, do kogo się udać. Nie oznacza to jednak, że w „świecie prawniczym” funkcjonują tylko te dwa zawody i że zajmują się oni absolutnie wszystkim, co dotyczy przepisów prawa. Niniejszy wpis skupił się na tym, co dotyczy klasycznego świadczenia pomocy prawnej, natomiast warto pamiętać, że możecie się spotkać z zawodami skupionymi na określonej specyfice (jak doradca podatkowy), które również podlegają określonym regulacjom, a których to regulacji ten wpis nie obejmuje.

Jeśli potrzebujesz pomocy prawnej i nie wiesz, do kogo się udać – napisz do mnie. Pomogę albo pokieruję w odpowiednie miejsce. Zapraszam do kontaktu!

Ustawa z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych

Zobacz również: