W związku z rozwojem Sztucznej Inteligencji coraz częściej mówi się o „zastąpieniu” określonych zawodów właśnie przez AI. Wiele osób korzysta z takich narzędzi jak Chat GPT czy Gemini chociażby w celu uzyskania odpowiedzi na określone pytania. Czy jednak tego rodzaju narzędzia sprawdzają się w sprawach „prawniczych”? [prawnik Koszalin]

Trochę o technologii
Sztuczna Inteligencja to nazwa dziedziny informatyki, która skupia się na budowaniu algorytmów w oparciu o procesy i struktury występujące w naturze. Od lat stosuje się:
- algorytmy roju (np. pszczół, mrówek, ptaków),
- algorytmy genetyczne (zbudowane w oparciu o DNA) oraz
- sztuczne sieci neuronowe (odzwierciedlające działanie sieci neuronowych mózgu).
To właśnie te ostatnie obecnie budzą najwięcej emocji, bo wydają się zbliżać nas do naszego wyobrażenia o Sztucznej Inteligencji, zbudowanego na literaturze i kinematografii.
Warto jednak wiedzieć, że kwintesencją uczenia sztucznych sieci neuronowych są obliczenia matematyczne. Do czego dążymy? Żeby urządzenia działały szybko (jak najwięcej matematyki!), przy jak najmniejszym zużyciu energii i żeby przy okazji się nie ugotowały. Kiedy zatem dotarliśmy już do momentu w którym urządzenia dają radę równolegle wykonywać miliardy operacji, możliwe stało zbudowanie wielkich modeli językowych (large language model – LLM). Te wielkie modele językowe służą właśnie do budowania takich narzędzi jak Chat GPT, Gemini itd.

Jak zatem działa Sztuczna Inteligencja? [prawnik Koszalin]
Nie jest łatwo opisać, jak faktycznie działa AI, unikając specjalistycznego języka. Jednak maksymalnie to upraszczając, zadaniem sztucznych sieci neuronowych jest wykonywanie całej masy obliczeń matematycznych. AI faktycznie nie rozumie słów ani zbudowanych zdań – wszystko zamieniane jest na liczby, tak samo ten „worek wiedzy” Sztucznej Inteligencji jak i pytanie, które do niej kierujesz.
W takich warunkach AI mnoży, dodaje, aż jej wyjdzie wynik, które następnie jest oceniany tj. na ile ten wynik jest przydatny, prawdopodobny. Brak jest tutaj jednak jakiegoś z góry określonego standardu, wystarczająco dobra może być odpowiedź na poziomie 90% jak i 30% . Jedno jest tylko pewne – nie może to być 100%. Dlaczego? Sztuczna Inteligencja w nadmiarze nauki się gubi, zaczyna działać schematycznie, nie potrafi generalizować i działać w sposób, w który docelowo powinna.
Żeby to podsumować – Sztuczna Inteligencja jest narzędziem statystycznym tzn. wynik (np. odpowiedź na zadane pytanie) jest efektem wielu obliczeń, z których wybierana jest ta opcja, która na podstawie tych obliczeń została uznana za najbardziej prawdopodobną. Ostatecznie zatem algorytmy Sztucznej Inteligencji nigdy nie działają ze stuprocentową skutecznością. Algorytmy te są za to często szybsze niż inne algorytmy stosowane w informatyce.

Automatyczny Radca Prawny [prawnik Koszalin]
Rozwój technologii w znaczący sposób wpłynął na świat prawniczy – wiele spraw możemy załatwić poprzez drogę elektroniczną, rozwijane są funkcje Portalu Informacyjnego Sądów Powszechnych, doręczenia elektroniczne, Portal Rejestrów Sądowych i wiele innych. Świat „Internetu” sprawił również, że wiedza w zakresie prawa jest bardziej dostępna. Nic zatem dziwnego, że wiele osób zastanawia się, czy narzędzia Sztucznej Inteligencji mogą zastąpić im profesjonalną pomoc prawną, a jeśli tak – to w jakim zakresie.
Z prawniczej ciekawości przetestowałam najbardziej popularne „ogólnodostępne” narzędzia AI w celu zweryfikowania, na ile są one przydatne i bezpieczne.
Przydatne – TAK
W pełni bezpieczne – NIE

O czym zatem musisz wiedzieć? [prawnik Koszalin]
Narzędzia AI są świetne – ale mają swoje ograniczenia, zagrożenia i ułomności, z których warto zdawać sobie sprawę. Brak świadomości ryzyka może doprowadzić do opłakanych skutków.
→ odpowiedź (chyba) dobra (albo nie)
Jeśli rozumiesz, jak działa AI, to powinieneś zdawać sobie sprawę, że generalnie AI nie udziela odpowiedzi prawidłowej, a najbardziej prawdopodobną, kierując się określonymi wzorcami. Kolejne wersje zaawansowanych modeli językowych docelowo mają nie „wiedzieć więcej”, a „działać sprytniej” – mówiąc najprościej ich twórcy chcą, aby udzielały możliwie najlepszych odpowiedzi przy wykorzystaniu jak najmniejszych zasobów.
Czy odpowiedź prawdopodobna jest właściwa? Tak lub nie. Problem polega na tym, że zła odpowiedź w świecie prawa może nieść za sobą bardzo daleko idące konsekwencje. [prawnik koszalin]
Jeśli zatem sięgasz po AI, musisz pamiętać, że możesz otrzymać poradę dobrą lub złą – jak od całkiem zorientowanego znajomego. W dodatku takiego, który „jak nie wie, to zmyśli”.
Warto też wiedzieć, że obecnie AI potrafi już korzystać z baz wiedzy (tj. dane sama zdobywa, zamiast polegać tylko na tym, czego została spory czas wcześniej nauczona). Jednak tam, gdzie rozwiązywane są jedne problemy (brak aktualnych danych) pojawiają się kolejne. Pamięć Sztucznej Inteligencji jest ograniczona, a przy tak olbrzymiej ilości informacji, AI może się po prostu zgubić, a do tematu podejść bardziej wybiórczo.
→ ile możesz stracić?
Bardzo ważne jest, żebyś wiedział, że AI nie bierze odpowiedzialności za to, co ci przekazuje. Także jeśli w wyniku złej porady podejmiesz złą decyzję – nie możesz złożyć reklamacji. To ty bierzesz na siebie w całości ryzyko, że udzielone ci informacje są błędne. AI możesz zatem traktować jak asystenta, ale ostatecznie musisz sam posiadać narzędzia, wiedzę i umiejętności, by taką „pomoc” ocenić, zweryfikować i ostatecznie dopasować.
A skoro już jesteśmy przy tym temacie – warto pamiętać, że AI ostatecznie nie wykona za ciebie pracy. Pytanie zadane AI powinno być precyzyjne, trafiać w punkt – bo Sztuczna Inteligencja „nie domyśli się”, że czegoś w Twojej historii brakuje, a jednocześnie nie wpadnie na to, że pewne kwestie w tej historii są bez znaczenia. Wygenerowane pisma będą tak dobre, jak ty jesteś dobry w tworzeniu tych pism.
→ AI to nie człowiek
Należy pamiętać, że Sztuczna Inteligencja nie działa i nie „myśli” jak człowiek. Nie zna i nie rozumie ludzkiego systemu wartości, empatii ani języka emocji. Jakie to ma znaczenie? Okazuje się, że ogromne.
Wiele osób żyje w przekonaniu, że praca prawnika to zapamiętywanie przepisów prawa, które można bez trudu dopasować do każdej sprawy tak, by odpowiedź była „jasna i oczywista”. W takich warunkach łatwo sobie wyobrazić, że taką ściśle techniczną pracę może wykonać program komputerowy. Wygląda to jednak inaczej.
Zadaniem prawnika jest między innymi tłumaczenie ludzkiej sprawy na język ustaw i odwrotnie – przełożenie języka ustaw na język ludzki. Prawo posługuje się licznymi tzw. klauzulami generalnymi, wiele przepisów ma charakter ogólny, a ich interpretacja bez odniesienia się do systemu prawnego jako całości, zasad logiki, ludzkich wartości itd. nie ma sensu.
Nie da się uniknąć czynnika ludzkiego w świecie prawniczym bo prawo jest tworzone przez ludzi dla ludzi, stosowane jest też przez ludzi do rozwiązywania (albo niestety generowania) ludzkich problemów. Mówiąc najprościej – komputer nie wie lepiej… przynajmniej na razie.
Kierując zatem sprawę do narzędzi AI, uzyskasz odpowiedź na pytanie – ale Twoja sprawa może nie zostać (i prawdopodobnie nie zostanie) faktycznie zrozumiana. [prawnik Koszalin]
→ Technologiczna czarna dziura
Rozwój Sztucznej Inteligencji to na razie „wolny świat” – Unia Europejska pracuje nad AI Act (ciekawscy mogą zajrzeć tutaj), ale to nie dość. Innymi słowy jest nowocześnie, ale niekoniecznie bezpiecznie. Problemy pojawiają się na tle prawa autorskiego, ale również ochrony danych osobowych.
Pamiętaj, że Twoja sprawa to często dane wrażliwe, a mogą one zostać wykorzystane w sposób, który niekoniecznie powinieneś zaakceptować. Warto swoje działania przemyśleć również wobec faktu, że żaden kraj europejski na ten moment swojej Sztucznej Inteligencji nie posiada – wszystkie obliczenia wykonywane są w USA albo w Chinach.
Trudno zresztą przewidzieć, w którą stronę pójdzie prawodawstwo. Na pewno co najmniej część z was przypomina sobie zamieszanie związane ze pobieraniem z sieci filmów i muzyki właśnie w kontekście prawa własności intelektualnej. Mając na sobą to doświadczenie, należy się spodziewać, że jakieś ramy prawne się pojawią, ale niekoniecznie takie, jakich powinniśmy oczekiwać.
→ Technologia kosztuje
„Nauka” Sztucznej Inteligencji nie jest tania – wymaga ona olbrzymich zasobów, choćby energetycznych. Także jakaś cena zawsze jest i warto sprawdzić jaka i kiedy przyjdzie ją zapłacić.
Warto też wziąć pod uwagę, że na razie AI to też nowość technologiczna – prace nad są wartością samą w sobie, nawet jeśli opłacalność pozostaje pod znakiem zapytania. Z czasem może się to zmienić. Dlatego ważne jest, żeby na bieżąco sprawdzać, czy AI w świecie prawniczym, aby na pewno jest rozwijane.
Czy zatem AI zastąpi ci pomoc prawną udzieloną przez radcę prawnego?
Nie.
Pytanie dotyczy zatem wyłącznie tego, czy pomocy radcy prawnego potrzebujesz. Czy chcesz prowadzić sprawę samodzielnie (a prowadzenie sprawy przez AI to faktycznie prowadzenie jej samodzielnie) czy chcesz skorzystać ze wsparcia profesjonalisty. Decyzja zawsze należy do Ciebie. [prawnik Koszalin]
Natomiast porównanie „z przymrużeniem oka” przedstawiam w grafice : )

Niniejszy wpis jest ma oczywiście charakter „ciekawostki” – dokładne wyjaśnienia odnoście funkcjonowania Sztucznej Inteligencji należy poszukiwać w literaturze fachowej, a dotyczy to również zastosowania AI w sprawach prawniczych.
Jeśli potrzebujesz wsparcia prawnego w swojej sprawie, oczywiście zapraszam do kontaktu [prawnik Koszalin]
Zobacz również:

Dodaj komentarz